Đọc sách để trí não khỏe mạnh và sáng tạo
"Bạn không cần cảm thấy tốt để bắt đầu, bạn cần bắt đầu để có cơ hội cảm thấy tốt." - Brad Stulberg
Con người là loài duy nhất có khả năng đọc, một phát minh chỉ mới xuất hiện trong vài nghìn năm gần đây. Thời gian đó chưa đủ để bộ não của chúng ta phát triển các mạch chuyên biệt cho việc đọc. Thế nhưng, một cách kỳ lạ, khi đọc thì não sẽ kích hoạt các khu vực nhất định dù ở bất kỳ nền văn hóa nào.
Điều này được gọi là “nghịch lý đọc sách” và đã khiến các nhà khoa học rất tò mò. Tại sao khi con người học để đọc, não bộ của họ lại kích hoạt những khu vực giống nhau, dù chúng ta sống ở các nền văn hóa khác nhau và dù đọc sách là một kỹ năng hiện đại? Và chúng ta có thể thu được những lợi ích gì từ việc kích hoạt những vùng não đó thông qua việc đọc hàng ngày?
Đọc sách là một hoạt động tự nhiên
Nhà thần kinh nhận thức Stanislas Dehaene đã đưa ra một giả thuyết để giải thích nghịch lý đọc sách: giả thuyết tái chế thần kinh. Lý thuyết này gợi ý rằng bộ não của chúng ta có thể tái sử dụng các mạch thần kinh hiện có cho các chức năng mới, cho phép chúng ta phát triển các khả năng nhận thức mới như việc đọc.
Thay vì phát triển các mạch não hoàn toàn mới, việc đọc có thể tận dụng các hệ thống đã được thiết kế cho các mục đích khác, chẳng hạn như những khu vực não vốn được dùng để nhận diện các mẫu hình trực quan trong tự nhiên.
Ví dụ, khả năng phân biệt hình dạng của các lá cây hay động vật khác nhau trong tự nhiên có thể được tái sử dụng để giúp chúng ta phân biệt các chữ cái như b và d. Thông qua việc tiếp xúc và luyện tập, các mạch não hiện có được “tái chế” cho việc đọc văn bản.
Điều này có nghĩa là việc đọc là một hoạt động tự nhiên đối với bộ não của chúng ta. Tổ tiên của chúng ta đã dựa vào kỹ năng nhận diện mẫu hình để đọc các tín hiệu từ tự nhiên và giờ đây chúng ta sử dụng những khả năng đó để đọc văn bản. Và việc đọc thực sự rất tốt cho sức khỏe và tinh thần của chúng ta.
Tại sao bạn nên đọc hàng ngày
Vì nó kích thích hoạt động của bộ não, đọc sách là một trong những sở thích tốt nhất cho tâm trí của bạn. Không chỉ đọc sách là cách học hỏi và tiếp thu thông tin, điều này đã có lợi ích riêng, mà nó còn tái cấu trúc các kết nối trong não, dẫn đến nhiều lợi ích khác.
Giảm căng thẳng. Các nghiên cứu cho thấy việc đọc có thể giúp cơ thể thư giãn bằng cách giảm nhịp tim và làm dịu các cơ bắp, giảm căng thẳng lên đến 68% ở người khi đọc lặng lẽ một tác phẩm văn học chỉ trong sáu phút.
Kích thích tinh thần. Nghiên cứu cho thấy việc đọc có thể làm chậm quá trình phát triển của bệnh Alzheimer và chứng sa sút trí tuệ bằng cách giữ cho bộ não luôn hoạt động và gắn bó, đặc biệt khi đọc to.
Cải thiện trí nhớ. Đọc sách đã được chứng minh là có thể làm chậm tốc độ suy giảm trí nhớ và thậm chí cải thiện kỹ năng ghi nhớ và tư duy.
Mở rộng từ vựng. Đọc sách là một trong những cách tốt nhất để học từ mới. Đó là lý do tại sao nhiều nhà nghiên cứu khuyến khích việc đọc nhiều hơn ở trường học.
Cải thiện sự tập trung. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, so với việc sử dụng mạng xã hội, đọc sách giúp cải thiện sự tập trung bằng cách tăng cường khả năng duy trì sự chú ý lâu hơn.
Cải thiện sự kết nối trong não. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc đọc một câu chuyện giúp tăng cường kết nối bên trong vỏ não thái dương trái của bộ não—khu vực liên quan đến việc tiếp nhận ngôn ngữ. Sự kết nối tăng cường này kéo dài vài ngày sau một buổi đọc sách.
Kỹ năng phân tích tốt hơn. Khi đọc tiểu thuyết, bộ não của bạn ghi nhớ tất cả các chi tiết và vào chế độ tư duy phản biện để cố gắng đoán điều gì sẽ xảy ra tiếp theo, một thói quen không chỉ hữu ích khi đọc mà còn trong cuộc sống hàng ngày và công việc.
Như nhà viết kịch và tiểu thuyết gia Somerset Maugham đã nói, “tạo thói quen đọc là xây dựng cho mình một nơi trú ẩn khỏi hầu hết mọi nỗi khổ của cuộc sống.” Thế nhưng… có quá nhiều sự phân tâm, quá nhiều series để xem, quá nhiều podcast để nghe. Tìm thời gian hoặc động lực để đọc có thể rất khó khăn.
Cách xây dựng thói quen đọc sách
Có rất nhiều kỹ thuật khác nhau để đọc nhiều hơn, nhưng nhiều kỹ thuật dựa vào sức mạnh ý chí hoặc sự chịu trách nhiệm, điều này có thể không thực tế cho mọi người. Thay vào đó, dưới đây là ba mẹo đơn giản mà bạn có thể thử ngay lập tức để tạo thói quen đọc nhiều hơn:
Chọn một cuốn sách bạn sẽ thích. Nếu sách về kinh doanh không phải là sở thích của bạn, đừng cố gắng đọc cuốn sách mà mọi người đang nói đến ở nơi làm việc. Bạn thích khoa học viễn tưởng? Thơ ngắn? Lịch sử? Vâng, ngay cả truyện tranh cũng được tính. Tiểu thuyết, phi tiểu thuyết, thơ, blog, báo, tạp chí… bất cứ điều gì thu hút sự quan tâm và trí tưởng tượng của bạn sẽ tốt hơn là một cuốn sách bạn thấy nhàm chán và ngừng đọc.
Cam kết đọc một trang mỗi ngày. Tôi đã thấy rất nhiều lời khuyên khuyên đọc từ năm đến mười trang mỗi ngày, nhưng điều đó rất khó để duy trì. Thay vào đó, hãy cam kết đọc một trang duy nhất. Hãy nói với bản thân rằng bạn không được đi ngủ nếu chưa đọc xong trang đó mỗi ngày. Nếu bạn muốn đọc nhiều hơn, điều đó thật tuyệt, nhưng giao ước duy nhất với bản thân bạn là đọc một trang mỗi ngày.
Đặt thời gian và địa điểm đọc. Điều này có thể là trước khi đi ngủ. Sau khi ăn tối. Trên đường đi làm vào buổi sáng. Trên đường về từ phòng tập. Dành thời gian và có một nơi cụ thể sẽ giúp bạn xây dựng thói quen mạnh mẽ hơn. Sau đó, hãy đảm bảo bạn không bị phân tâm và đắm mình vào việc đọc.
Đọc sách có thể mang lại rất nhiều điều tốt đẹp cho bộ não và cuộc sống của bạn. Vì vậy, lần tới khi bạn có chút thời gian rảnh, hãy cân nhắc việc cầm một cuốn sách thay vì lướt qua các video trên mạng xã hội. Và hãy khuyến khích những người thân yêu xung quanh như gia đình, đồng nghiệp của bạn đọc nhiều hơn—bộ não của họ sẽ cảm ơn bạn.
Nguồn tham khảo:
Le Cunff, A. (2024, April 4). Brain benefits of reading 📚